14 НОЕМВРИ Е СВЕТСКИ ДЕН НА ДИЈАБЕТЕСОТ, болест која станува една од најбрзо растечките здравствени кризи во 21 век, бидејќи ако трендовите продолжат скоро 800 милиони луѓе ќе имаат дијабетес до 2045 година, а 730 милиони возрасни ќе се соочат со предијабетес, предупредуваат научниците. Според Меѓународната федерација за дијабетес (IDF), „дијабетесот стана пандемија од невидени размери која излегува од контрола“.
Годинешниот Светски ден на дијабетесот има за цел да го подобри пристапот до нега. Се проценува дека само минатата година 6,7 милиони луѓе починале како последица на дијабетес, а речиси половина од оние кои моментално живеат со дијабетес не се ни свесни дека ја имаат оваа болест, како и за сериозните здравствени проблеми кои произлегуваат со неговото постоење.
„Компликациите на дијабетесот може да се поделат на микроваскуларни (ретинопатија, нефропатија и невропатија) и макроваскуларни (мозочен удар, срцев удар, периферна артериска болест)“, потенцира д-р Џулијана Михајловска, специјалист ендокринолог. „Кога станува збор за третманот на дијабетес тип 2, најголема и најважна улога во неговото менаџирање ја има самиот пациент, со претходно дадени правилни насоки за справување со сите можни предизвици со кој може да се соочи. Доколку не се придржуваме до тие насоки и правила, дијабетесот знае да ја преземе главната деструктивна улога во организмот и со текот на времето, постепено да доведе до сериозни компликации“, додава д-р Џулиана.
Дијабетес тип 2 се јавува кај 90% од случаите на дијабетес – која е причината за неговата појава и кои се симптомите на болеста?
- Д-р Џулијана: Дијабетесот претставува болест која се манифестира со покачено ниво на глукоза во крвта. Појавата на дијабетес тип 2 зависи од повеќе фактори како што се генетската предиспозиција (семејната оптовареност), секојдневното темпо на живот со нередовен и нездрав начин на исхрана, слаба или никаква физичка активност, неправилен биоритам на телото (сон и будење), немање механизми за добро менаџирање на стресот, како и покачена телесна тежина.
Симптомите и знаците за дијабетес тип 2 најчесто се јавуваат подолго време пред поставувањето на дијагнозата за дијабетесот (и до 10 години), но истите се провлекуваат незабележано од страна на пациентот. Тие се сува уста, жед, често мокрење, губиток на телесната тежина, заматен вид и потреба за поголем внес на храна. За јасното манифестирање на дијабетесот воглавно се одговорни некои тригер фактори кои го изместуваат телото од оската на рамнотежа и компензација, како на пример, бактериска или вирусна инфекција, преживеан голем стрес и сл.
Како што споменавте, симптомите и знаците се јавуваат подолго време пред да се постави дијагнозата дијабетес тип 2. Кои се критериумите кои треба да се исполнат за да се потврди истата?
- Д-р Џулијана: За поставување на дијагноза дијабетес тип 2, потребно е да се исполнат неколку критериуми. Во два наврати да се измери гликемија на гладно ≥ 7 ммол/Л, присутни симптоми на дијабетес и случајно измерена гликемија ≥11.1 ммол/Л или измерена гликемија ≥11.1 ммол/Л во вториот час при оралниот глукоза толеранс тест (ОГТТ). Како дополнителен критериум може да се додаде и вредноста на гликолизиран хемоглобин ХбА1ц која треба да изнесува ≥6.5%.
Оралниот глукоза толеранс тест е златен стандард за дијагноза на дијабетесот. Истиот се изведува многу едноставно. Потребно е претходно пациентот да се оптовари (наједноставно е да јаде по 100-150 г чоколадо) во тек на 3 дена и потоа следниот ден да се направи тестот. Бремените жени може да пристапат на овој тест и без претходна подготовка. На гладно се зема крв од вена за одредување на гликемија, потоа се пие сирупот со 75 г глукоза и се чека 2 часа до повторно земање на венска крв за одредување на гликемија. Позитивен ОГТТ е со вредност на гликемија во вториот час ≥11.1 ммол/Л.
Американската асоцијација за дијабетес (АДА) препорачува скрининг на сите лица на возраст над 45 години на секои 3 години и скрининг на лица што се помлади ако имаат покачена телесна тежина (индекс на телесна маса поголем од 25 кг/м2) и доколку имаат еден дополнителен фактор на ризик за дијабетес (позитивна семејна анамнеза, покачен крвен притисок, дебелина, претходно евидентирани покачени гликемиски вредности на гладно или присутна инсулинска резистенција, полицистичен оваријален синдром итн.).
Како се третира дијабетес тип 2 и кои се компликациите од болеста?
- Д-р Џулијана: Кога станува збор за третманот на дијабетес тип 2, најголема и најважна улога во неговото менаџирање ја има самиот пациент, со претходно дадени правилни насоки за справување со сите можни предизвици со кој може да се соочи. Доколку не се придржуваме до тие насоки и правила, дијабетесот знае да ја преземе главната деструктивна улога во организмот и со текот на времето, постепено да доведе до сериозни компликации. Компликациите на дијабетесот може да се поделат на микроваскуларни (ретинопатија, нефропатија и невропатија) и макроваскуларни (мозочен удар, срцев удар, периферна артериска болест).
Сите овие компликации може да се превенираат со редовно следење на болеста, оттука и важноста на редовните контроли…
- Д-р Џулијана: Навременото и соодветно дијагностицирање како и правилното третирање на дијабетесот тип 2, негово редовно контролирање и следење, може поволно да ја измени природната историја на тек и прогноза на самото заболување и да се минимизира ризикот од појавата на каква било компликација.
Во клиниката „Жан Митрев“ ќе се направат сите потребни испитувања и прегледи, сè со цел заеднички да пристапиме или продолжиме во светот на дијабетесот и правилно да функционираме во него.
Д-р Џулијана Михајловска
специјалист ендокринолог
„Жан Митрев Клиника“ – Скопје
