Атријалниот септален дефект е состојба која е присутна од раѓање, односно станува збор за вродена срцева маана која е уште позната како „шум на срце“.
Атријалниот септален дефект претставува процеп/отвор во срцето лоциран помеѓу двете преткомори. Низ овој процеп на ѕидот, кој ја дели левата од десната преткомора, се случува абнормален проток на крвта кој се карактеризира со „шум“ кој се слуша при преглед и се дијагностицира со ехокардиограм.
Важно е да се знае дека дел од бебињата се раѓаат со некаква вродена срцева маана која до пубертетот се губи. Во случај истата да остане и потоа, т.е. отворот да не се затвори, можни се компликации. Неправилниот проток на крвта всушност доведува до протекување/мешање на нечистата-редуцирана крв со чистата-оксидирана крв, која потоа се разнесува кон другите органи, предизвикувајќи понапорна работа на срцето и белите дробови.
Во зависност од големината на процепот, малите атријални дефекти иако присутни може никогаш да не предизвикаат проблем. Додека пак, долготрајниот, голем атријален септален дефект, може да предизвика оштетување на срцето и белите дробови. За да се спречи тоа, може да биде неопходен зафат или операција со цел да се поправи овој дефект и да се спречат компликации.
Типови на атријален септален дефект
Секундум – е најчестиот тип на АСД и претставува дупка во средниот дел на ѕидот (атријалниот септум) кој ги дели левата и десната преткомора на срцето.
Примум – тип на АСД е процеп кој се јавува во долниот дел на ѕидот и може да се појави во комбинација со други вродени срцеви проблеми.
Синус венозус. Овој редок тип на АСД се јавува во горниот дел од ѕидот што ги дели коморите на срцето. Тоа е исто така поврзано со други промени во структурата на срцето кои се присутни при раѓањето.
Коронарен синус. Во овој редок тип на атријален септален дефект, недостасува дел од ѕидот помеѓу коронарниот синус, кој е дел од венскиот систем на срцето и горната лева комора на срцето (левата преткомора).
Симптоми
Многу бебиња родени со атријален септален дефект немаат знаци или симптоми. Знаците или симптомите може да се појават подоцна во текот на животот.
Истите можат да бидат:
- Скратен здив, особено кога вежбате
- Замор
- Отекување на нозете, стапалата или стомакот
- Неправилно чукање на срцето (аритмија)
- Чувства на забрзано или силно чукање на срцето (палпитации), или прекини во отчукувањата
- Звук на отежнато дишење што може да се слушне преку стетоскоп (срцев шум)
Причини за појава
Не е потврдено што предизвикува атријален септален дефект. Атријалниот септален дефект е структурен проблем кој се јавува за време на развојот на срцето додека бебето е во утробата.
Генетиката, некои болести, некои лекови и некои фактори на животната средина или начинот на живот, како што се пушењето или злоупотребата на алкохол, можат да играат улога.
Како работи нормално срцето?
За да се разбере причината за атријален септален дефект, може да биде корисно да се знае како нормално функционира срцето.
Нормалното срце се состои од четири комори: две горни комори-преткомори (лева и десна) и две долни комори (лева и десна).
Од десната страна на срцето (во десната преткомора и десната комора) тече крв во белите дробови. Во белите дробови, крвта се збогатува со кислород и се испраќа назад кон левата страна на срцето (левата комора и левата преткомора). Левата страна на срцето потоа ја пумпа крвта низ главната артерија (аортата) од каде се разнесува до остатокот од телото.
Ако атријалниот септален дефект е значаен, може да предизвика дополнителната крв да ги преоптовари белите дробови и да ја услови десната страна на срцето да работи повеќе (напорно). Ако не се лекува, со текот на времето, десната страна на мускулот на срцето се зголемува и слабeе. Исто така, го зголемува крвниот притисок во артериите на белите дробови, што доведува до пулмонална хипертензија.
Кои се можните компликации?
Мал атријален септален дефект не може да предизвика никакви проблеми. Малите атријални септални дефекти обично се затвораат во детството.
Поголемите атријални септални дефекти може да предизвикаат сериозни компликации, како што се:
- Десна срцева слабост
- Неправилно чукање на срцето (аритмија)
- Мозочен удар
- Рана смрт
- Висок крвен притисок во артериите на белите дробови (пулмонална хипертензија)
На кој начин може да се дијагностицира?
Некои атријални септални дефекти се дијагностицираат пред или кратко време по раѓањето на детето. Сепак, помалите атријални септални дефекти може да се дијагностицираат дури подоцна во животот.
Доколку има атријален септален дефект, лекарот може да слушне звук на свиркање (срцев шум) при преглед со стетоскоп.
Атријален септален дефект може да се дијагностицира со:
- Ехокардиограм. Ова е најчесто користениот тест за дијагностицирање на атријален септален дефект. Звучните бранови се користат за производство на слики на срцето во движење. Ехокардиограмот може да покаже проток на крв низ срцето и срцевите залистоци.
- Рендген на граден кош. Рентгенот на градниот кош ја покажува состојбата на срцето и белите дробови.
- Електрокардиограм. Овој брз и безболен тест ја снима електричната активност на срцето. Тоа може да помогне да се идентификуваат неправилни отчукувања на срцето (аритмии).
- Магнетна резонанца на срце. Овој тест користи магнетни полиња и радио бранови за да создаде детални слики од срцето. Вашиот лекар може да побара да направите ваков тип на МР доколку со ехокардиографијата не може да се обезбеди конечна дијагноза.
- Компјутерска томографија. Овој тест користи серија рендгенски снимки за да создаде детални слики од вашето срце. Исто така може да се користи за дијагностицирање на атријален септален дефект и сродни вродени срцеви мани доколку ехокардиографијата не може дефинитивно да го дијагностицира овој дефект.
Кои се можните третмани?
Третманот на атријален септален дефект зависи од големината на дупката во срцето и другите придружни вродени срцеви мани што може да ги имате вие или вашето дете.
Најчесто атријалниот септален дефект се затвора во детство. Доколку не се затвори, и доколку дупката е мала, можеби нема да биде потребен третман. Докторот кардиолог може да препорача да се следи со чести медицински прегледи за да се види дали се затвора.
Многу упорни атријални септални дефекти на крајот бараат операција. Сепак, неговото затворање не се препорачува доколку имате тешка пулмонална хипертензија.
Лекови
Лековите можат да помогнат да се намалат знаците и симптомите, но не можат да ја излечат оваа состојба. Истите може да бидат лекови за контрола на отчукувањата на срцето (бета-блокатори) или оние кои го намалуваат ризикот од згрутчување на крвта (антикоагуланси).
Хирургија или други процедури
Многу кардиолози препорачуваат операција за поправка на средно до голем атријален септален дефект кој бил дијагностициран во детството или зрелоста за да се спречат идни компликации.
Кај возрасни и деца, операцијата за поправка на дефекти на атријалниот септален дел вклучува затворање на дупката во срцето. Ова може да се направи на два начина:
- Репарација со катетер. Тенка, флексибилна цевка (катетер) се вметнува во крвен сад, обично во препоните, и се носи до срцето со помош на техники за снимање. Преку катетерот, во дупката се става фластер или мрежен „чадор“ за да се затвори. Срцевото ткиво расте околу мрежата и дупката трајно се затвора. Постапката за поправка со катетер се користи само за дефекти на атријален септален тип секундум. Сепак, некои атријални септални дефекти од типот на секундум со поголема дупка може да бараат операција на отворено срце.
- Операција на отворено срце. За овој тип на операција за поправка на атријален септален дефект, се прави засек во ѕидот на градниот кош за директен пристап до срцето. Хирурзите користат закрпи (парче ткаенина, хартија, пластика или друг флексибилен и отпорен материјал) за да ја затворат дупката. Оваа операција за поправка на отворено срце е единствениот начин за поправка на атријалниот примум, синус веносус и синусните коронарни дефекти.
Луѓето кои имале операција на атријален септален дефект треба да прават ехокардиограми и редовни медицински прегледи за да се проверат можните компликации, како што се неправилни отчукувања на срцето (аритмии), проблеми со срцевите залистоци, висок крвен притисок во пулмоналните артерии (пулмонална хипертензија) и срцева слабост.
Луѓето со атријални септални дефекти со поголема дупка кои немале операција за поправање на овој дефект во срцето имаат тенденција да имаат полоши долгорочни исходи, имаат потешкотии при изведување на секојдневните активности и се изложени на зголемен ризик за аритмии и пулмонална хипертензија.
Во Клиничката болница Жан Митрев секојдневно се изведуваат и двата типа на зафати подеднакво успешно како кај децата така и кај возрасните.
